Sebastian Klonowicz

Jak na ironię „Gorais", utwór poświęcony rodzinie Gorajskich, a dedykowany Adamowi Gorajskiemu, został odnaleziony przez Władysława Okęckiego w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej, a więc w domu wroga Gorajskich. Dzieło Sebastiana Klonowicza, według jego XIX - wiecznego wydawcy, powstało między rokiem 1587 a 1592. Zostało napisane na zamówienie Adama Gorajskiego. Autor i jego mecenas znali się dość dobrze, spotkali się w Lublinie. Klonowicz przybył tu w wielu 25 lat, jako nieznany Acersus, aby rozpocząć karierę urzędniczą. Gorajscy zaś byli tu znanymi obywatelami.

W „Kalendarium życia i twórczości Sebastiana Klonowicza" pod datą 1589 Halina Wiśniewska zapisała: „Możliwe, że w tym roku dochodzi do znajomości z Adamem Gorajskim i jego rodziną, gdyż rozpoczyna on załatwianie swych spraw majątkowych w urzędzie miasta"*. W tym samym „Kalendarium" pod rokiem 1594 autorka wspomina, że Klonowicz jako plenipotent Gorajskiego kupuje mu kamienicę (możliwe, że tę, która stoi do dzisiaj i jest uznawana za pałacyk Gorajskich) w Lublinie i prawdopodobnie (...) napisał łacińską Gorais, historię 18 członków rodziny Gorajskich, zakończoną na opisie postaci Adama Gorajskiego.

Za przykładem klasycznych wzorów zaczyna osiemnastą część poematu apostrofą do literackich patronów: Homera i autora „Eneidy". Prosi też Kaliope o wyrozumiałość dla, jak poetycko się wyraża, ubogiej piszczałki, która ma opiewać Adama Gorajskiego. Skromność nie opuszcza Klonowicza również, kiedy pisze: „... W Tobie jednak zatrzymany czas ojców będzie i zasługi Twoje i trudy prawdziwe dziewiczym wierszem (...) opiewam..."* Przedmiot literackiej adoracji, Gorajski, ma: „... żywy umysł lekceważący niebezpieczeństwa, nie na podobieństwa tych, których, porywczy tłum wzgardza nie wątpiąc, że naprawdę życie z chwałą godzi."

Bohater panegiryku jest człowiekiem, który ponad pospolite korzyści przedkłada honor i dobro państwa, uwielbia sprawiedliwość, obyczajowość i skromność. Jego siła i zręczność służą nie rozrywkom, a służbie w sprawach państwowych. Szczęście w życiu pomnaża kierując się „niezwyciężonym umysłem."

Ten osiemnastowieczny panegiryk opatruje Klonowicz graficznym zapisem drzewa genealogicznego całej rodziny adresata utworu.

Utwór ten napisany w języku łacińskim jeszcze nie został w całości przetłumaczony na język polski.

„Gorais"

ADAMUS GORAISKI DE GORAI, JOANNIS FILIUS, IN RADZĘCZIN, OSMOLICZE, ŻUKÓW etc. DOMINUS ET HAERES, SACRAE REGIANE MAJESTATIS COHORTIUM PRAEFECTUS.

XVII

Summa est, Iliados Pelidae vivido virtus

Atque Anchisiadae pietas Aeneide constat.

Thebais te magna conit, Statiique Camoena

Cadmi dive nepos, varium celebravit Ulyssem

Summus Odyssea docta princepsque poëta.

Te mea Calliope (modo sit componere magnis

Fas humiles versus male nataque carima sanctis